Wetenschappelijke onderbouwing:

Steeds meer scholen worden zich bewust van de noodzaak regelmatig rustmomenten in te plannen in het lesrooster, bijvoorbeeld via mindfulness-, yoga- of stilte oefeningen in de klas. In de praktijk ervaren veel kinderen en leerkrachten daar de positieve effecten van, maar zijn die ook wetenschappelijk te verklaren?

De afgelopen 15 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de effecten van mindfulness en yoga in het onderwijs.
Deze wetenschappelijke studies tonen aan dat het bewust en met regelmaat toepassen van mindfulness- en yoga-, ofwel ontspanningsoefeningen, de volgende effecten heeft:

  • Verbetering van cognitieve prestaties:
    “Uitgesplitst naar categorie waren de effecten het sterkst zichtbaar op de cognitieve prestaties.” Quote uit het artikel: Mindfulness in het onderwijs, door Hartger Wassink- hoofd wetenschappelijk Forum, uit De Nieuwe Meso, maart 2016. In dit artikel wordt gerefereerd aan een statistische meta-analyse op 24 kwantitatieve studies waarin de invloed werd onderzocht van mindfulness oefeningen bij leerlingen, door onder meer Charlotte Zenner. Hierbij wordt opgemerkt dat de mate van oefenen met mindfulness is een belangrijke factor is in het te bereiken effect.
  • Betere omgang met stress:
    “Meditatie, yoga, Tai Chi en andere zogenaamde mind-body interventions laten je niet alleen ontspannen; ze kunnen bovendien moleculaire reacties in je lichaam veroorzaken die tegenovergesteld zijn aan die van stress.” Quote uit een onderzoek van de Radboud Universiteit in samenwerking met Coventry University (UK), na een review studie (2017) van 18 bestaande studies, over een periode van 11 jaar.
    In het hierboven genoemde onderzoek van Charlotte Zenner wordt betere omgang met stress ook als positief effect benoemd.
  • Verbetering van persoonlijke veerkracht, onder andere zelfbeeld en welbevinden:
    “Onderzoek heeft aangetoond dat kinderen van diverse leeftijdsgroepen die een mindfulness-training hebben gevolgd anders omgaan met stressvolle situaties en zich beter kunnen inleven in anderen. Ze maken andere keuzes in conflictsituaties. Ze kiezen bewuster voor minder impulsief gedrag en reageren minder vanuit woede. Uit ditzelfde onderzoek blijkt dat mindfulness een positief effect heeft op de concentratie, het gevoel van blijdschap, het bewustzijn en de vermindering van psychopathologische klachten van kinderen.” Quote uit het boek ‘Mindfulness voor kinderen’ door Trees van Hennik, betreffende een onderzoek door de Universiteit van Amsterdam naar de effecten van mindfulness voor kinderen, door E. Van de Weijer en anderen (2015).
    “Uit een ander onderzoek, gedaan door Emerson (2017), naar mindfulness bij onderwijsprofessionals blijkt mindfulness te helpen een betere emotieregulatie te ontwikkelen. Daarmee ontstaat een beter interpersoonlijk klimaat in de klas. Wanneer leerlingen steunende relaties met leerkrachten hebben, zich gewaardeerde leden van de leergemeenschap voelen, en positief betrokken zijn in de klassenactiviteiten, zullen ze minder oppositioneel of teruggetrokken zijn. Ze leren meer omdat ze meer betrokken zijn en taakgericht gedrag vertonen.” Quote uit een artikel van de site van de Vereniging van Mindfulness Based Trainers. (2019)
  • Vermindering van emotionele problemen:
    “Prof. dr. Filip Raes (Katholieke Universiteit Leuven) ging tijdens het symposium in op de wetenschappelijke onderbouwing van mindfulness in het onderwijs. In een Belgische studie onder 9 – 14 jarigen blijkt piekeren een cruciale rol te spelen in de mentale en lichamelijke gezondheid. Piekeren maakt mensen – jong en oud – kwetsbaar voor depressie. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) meldt dat in 2030 depressie wereldwijd op de tweede plaats van gezondheidsproblemen staat en in onze contreien zelfs op de eerste plaats. Jongeren ervaring laten opdoen met mindfulness binnen de onderwijssetting is laagdrempelig en levert mogelijk een bijdrage aan de mentale gezondheid, nu en later.” Quote uit een artikel van de site van de Vereninging van Mindfulness Based Trainers Nederland (2019).
    In bovengenoemd artikel wordt ook gerefereerd aan een lezing door prof. dr. Susan Bögels (Universiteit van Amsterdam) over ‘Mindfulness in het onderwijs, wie heeft het (het meest) nodig?’. Zij stelt dat aandachtsproblemen een grote voorspeller blijken te zijn om andere problemen te ontwikkelen als stress, angst, depressie, ADHD en autismespectrumstoornis. Het trainen van aandachtscontrole is volgens haar daarom van belang.

Bovenstaande is slechts een kleine greep uit een grote hoeveelheid wetenschappelijke onderzoeken die de laatste jaren op het gebied van de effectiviteit van mindfulness (als bewuste aandachtstraining en ontspanning) hebben plaatsgevonden.

Nog meer weten? Lees dan het volledige artikel ‘Voorbij de hype, Mindfulness in het onderwijs’ van Hartger Wassink: